CEYD-A’ nın hikayesini merak edenler için Türkiye Yapay Zeka İnisiyatifi (TRAI)’nin gerçekleştirdiği röportajı aşağıda bulabilirsiniz. Kendilerine çok teşekkür ediyorum.
Röportaj: Ali Selim Emeç
Kısaca kendinizi tanıtır mısınız?
1971 doğumluyum. Yıldız Teknik Üniversitesi’nde bilgisayar mühendisliğinde okudum. İTÜ’de yine bilgisayar mühendisliğinde yüksek lisans eğitimi aldım. 1982 yılından beri yazılımla uğraşıyorum. 1990’lı yılların sonunda daha çok dergi CD’lerinde yayınlanan ödüllü birçok uygulama ile tanındım. İlgi alanım yapay zeka ve derleyicilerdir.
CEYD-A fikri nasıl ortaya çıktı?
CEYD-A fikri seksenli yılların başında ilk bilgisayarımı aldıktan sonra başladı. O zamanlar bilgisayar kavramını insanların isteklerini yapmaya çalışan bilim kurgu filmlerinde olan insansı bir robot olarak düşünüyordum. Amacım böyle bir yapıyı geliştirmekti. Ancak teknoloji yetersizdi. 2010’lu yıllarda mobil cihazlardaki sensörlerin gelişmesi, internetten elde edilebilecek bilgilerinin daha rahat ortamda alınabilmesi ve web servislerinin oluşmasıyla düşündüğüm CEYD-A fikrinin gerçekleştirilebileceğine karar verip ilk adımları atmaya başladım.
Ne gibi zorluklarla karşılaştınız?
Tecrübe ve teknolojik gelişmelerin etkisiyle teknik açıdan fazla bir zorlukla karşılaşmıyorum. Ancak en büyük zorluk ön yargı. Doğal olarak ilk başlarda insanlarda tek kişi ile geliştirildiği için küçümseyen bir bakış açısı vardı. İlk versiyonlarda görüşmeye gittiğim firmaların ön yargısı da işimi yavaşlattı. Ancak daha önceki tecrübelerime güvendiğim için bu durum beni yıldırmadı. Şu an 3.5 milyon indirme sayısına ulaşan CEYD-A’nın 964. versiyonu oluşmuş durumda ve 6 seneden beri hızla yoluna devam ediyor. Başarılı olmak için önce inanmak sonra sabırla, azimle, inatla devam ettirmek gerekiyor. Ayrıca, aile babası olduğum için, onlara ayıracağınız zamandan çalıyorsunuz ve bu fedakarlığı sağlayan ailem benim için çok iyi bir şans.
CEYD-A kimlere ne gibi kolaylıklar sağlıyor?
Projeyi değişik kullanıcı kitleleri kullanıyor. Bunların arasında beni en çok etkileyen ve projenin devam etmesini sağlayan engelli vatandaşlarımızdan gelen talep. Beni çok etkileyen mesajlardan biri engelli bir vatandaşımızın yeğeninden gelmişti. Amcası CEYD-A sayesinde tekrar hayata tutunmuş günün 10 saatini CEYD-A ile sohbet ederek vakit geçiriyormuş. Benim için kişisel bir hobi olarak başlayan insani bir görev olarak devam eden bir proje oldu.
CEYD-A’nın diğer sesli asistanlardan farkı nedir?
En büyük farkı kullanıcılar tarafından da geliştirilebilir bir yapıda olması. Derleyiciler ile olan ilgim yapay zeka ile birleşince ilginç bir kurgu oluşturmaya çabaladım. CEYD-A’nın kendine has bir geliştirme dili var ve kullanıcılar onun üzerinde geliştirmeler yapabiliyor. Geliştirilen kod görsel bloklar üzerine kurulu “Komut Kurgusu” olarak adlandırılıyor ve ortak bir havuzda tutuluyor. Onaylanana kadar kullanıcı kendisi bu kurgudan yararlanıyor. Onaylandığında tüm kullanıcılar kurgulardan faydalanabiliyor. Veri CEYD-A’nın kurulu olduğu cihaz üzerinde dışarı çıkmadan işleniyor. Bu da işlemlerin güvenli ve gizli bir şekilde cihazdaki kurgu üzerinde yapılmasını sağlıyor.
Sadece mobil cihazlarda değil, Android işletim sistemi olan televizyon ve otomobil navigasyon sistemlerinde, desteklediği Web API’leri sayesinde diğer sistemlerde de kullanılabiliyor. IoT cihazları ile iletişim kurabiliyor. Direk cihaz üzerinde çalıştığı için Dünyanın ilk MQTT destekli akıllı asistanı diyebiliriz. Akıllı ev sistemleri hatta akıllı otomobil sistemi de kullanıcılar tarafından oluşturulmuş durumda. Sosyal medyada farları aç CEYD-A, kaloriferi aç, silecekleri çalıştır CEYD-A gibi kullanıcıların oluşturduğu videoları bulmanız mümkün. Ayrıca birçok üniversite projelerinde kullanılan bir yapı.
KONUŞMALARDAN ÇIKARTTIKLARINI SİZ SÖYLEMEDEN YAPIYOR
Firmalara ne gibi kolaylıklar sağlıyor?
Neredeyse tüm firmalar yazılım uygulamalarını kullanıyorlar. Bildiğimiz geleneksel yazılımlar, kullanıcının ekran veya klavye üzerinden iletişim kurduğu isteğini gerçekleştirip ekran üzerinden ona cevap olarak sunuyor. CEYD-A ise yazılım kavramını gelecekte olabileceğini düşünebileceğimiz bir yapıda sunuyor: Yazılım, kullanıcının sesi veya kurduğu doğal cümleler ile bilgiyi alıyor. İsteği yerine getirip yine ses ve görsel öğeler ile birleştirilip etkileşimli bir şekilde sonucu size sunuyor. Ayrıca aşamalardaki bilgi girişleri, akıllı düzenlenen kurgularla cihaz üzerinde saklandığı için kullanıcı girişi gibi yinelenen işlemlere gereksinim duyulmadan işlemler arası akış sağlanabiliyor.
Ben bunu şuna benzetiyorum: Geleneksel yazılımda siz ne yapılmasını istiyorsanız kesin ve detaylı cümlelerle yaptırıyorsunuz, CEYD-A’nın bakış açısı ile arada bir asistanınız var ve yazılımın değişik aşamalarında size şaşırtıcı kolaylıklar sunuyor. Sizinle konuşmalardan çıkardığı çıkarımları sonraki işlerinde siz söylemeden yapıyor. Bu yapılacak eforun azaltılması demek. Konu takibi de yapabilen bir yapı.
Ekosistem’de kendinizi nasıl bir yerde konumluyorsunuz?
CEYD-A bir sesli asistan olarak benimsendi. Ancak çıkış amacı ve geldiği nokta tam örneği olmayan yeni nesil bir geliştirme ortamı. Eğer tanıtımı başarılı olursa muazzam bir yapı ortaya çıkacak. Şu anda bireysel olarak yapılan çabalarla bir yerlere geldi ve benim gibi 5 kullanıcı aynı uğraşı verdiğinde gelinebilecek nokta çok daha iyi olacaktır. Binlerce kullanıcının destek verdiğini düşündüğünüzde inanılmaz bir yapı bile oluşabilir.